Mat 5 | KMS | STEP | Jisas ni wute tit te nuqond di newo no rand pe nas. Nikin wute mandi quir quar mindig,

Matthew 5

Jisas ni newo no rand pe yenu wand simbe nand

Luk 6:20-26

1 Jisas ni wute tit te nuqond di newo no rand pe nas. Nikin wute mandi quir quar mindig, 2 di ni wand puate bei neny nari:

3 “Wute tughe ni God nde rar pe ni si omone yeru kin te ni chumbuai rind, te pugri tumo di ni God nde si nambu ris.
4 “Wute tughe quanji rind rind ris kin te ni chumbuai rind, te pugri God ni umbo neny kughe ye.
5 “Wute tughe ni nikin nyamb rindivi viyo segi kin te ni chumbuai rind, te pugri God ni yumbo neny puq nand kin te riteri ye.
6 “Wute tughe ni yumbo ur tuquine kin te ningg ni mir pugri kureny kin te ningg riri kin te ni chumbuai rind, te pugri God ni tuqui nap ye.
7 “Wute tughe ni wute aye yawo rutony kin te ni chumbuai rind, te pugri God ni oyi yawo nitony ye.
8 “Wute tughe ni God nde rar pe umbo yuwon kuse ye te ni chumbuai rind, te pugri ni God ruqoind ye tuqui.
9 “Wute tughe ni wute aye ker ruwo di rege kin te gure ruwo ye te ni chumbuai rind, te pugri God ni ningg nari, ‘Nge wo.’
10 “Wute tughe ni yumbo ur tuquine kin yembe rindiny ye te ningg wute aye ni brequ mindiny ye te ni chumbuai rind, te pugri tumo di God ni king ningg nas di wute ren ninde si nambu ris.
11 “Pudi wute ninge nungoqi rundoqu, di nge ningg bu ni nungoqi aru runduq, di brequ runduq, di nungoqi unje ripuqu ningg mai isis reuq, te kin ningg nungoqi chumbuai wand. 12 Nungoqi umbo yuwon gud di chumbuai wand, te pugri God nungoqi oyi nunduq kin yumbo yumbui nganye nginy tu wam nuauq rise. Te pugri ni asi propet brequ mindim kin pugrine muq nungoqi mune brequ munduq.

Nungoqi ghat di ti kin pugri

Mak 9:50; Luk 14:34-35

13 “Nungoqi ghat kin pugri qi pe ven nde was. Pudi ghat ni nyong te omo, tedi pughe gri ei puq wen di ghat asi nyong vimb kin pugrine mune nyong vise? Ghat ven oghi vise tuqui segi, pugri bu wute memare viso ei wute buagi rindi nyinge ruwo.

14 “Nungoqi qi pe kin ti kin pugri. Tiqe yumbui ire rand pe yequ kin ni suqo wuso ye tuqui segi. 15 Di wuti iri ni lam nindiq, os pe nuaq wughe tuqui segi. Ni nitaqwi ede pe neq wiyo pu wus, ei wute buagi baj pe mas kin te ti wem. 16 Te kin pugrine ei ti nungoqi nde rise kin te wute buagi nde ti nase, te ei ni nungoqi yumbo ur oghi ye yembe wundiny kin te ruqond, di ni God nungoqi nuyi wam ye te nyamb rindivi viyo.”

God ningg lo kin wand

17 Jisas ni mune nari, “Eti wari nge gadi Moses ningg lo di propet mingg wand te puaq gad. Te segi. Nge gadi kin te ni mingg wand te ane tuquine puq ken ningg. 18 Nge nganyene simbe guduq, qi nginy tu anene pre ye, pudi lo kin wand puch ire pre ye tuqui segi. Ni ur mand kin di ur puch woju lo pe ur mand kin te quan buagine di rise. Lo ni pugrine wuse ruso otiwo yumbo yumbo buagi lo puq wund kin te nganyene ruwi. 19 Wuti iri ni lo puch wojiju nganye te gure nuaq di ni wute aye te yeri nindiny di ni mune lo gure ruaq, tedi wuti te wute buagi God nde si nambu yeru kin ninde nyamb yumbui segi. Pudi wuti iri ni lo te nutungu di wute aye te yeri nindiny di ni mune lo rutungu, tedi wuti te wute buagi God nde si nambu yeru kin ninde nyamb yumbui vise. 20 Nge nungoqi simbe guduq, nungoqi yumbo ur tuquine kin te Parisi di wute Moses ningg lo wute bei meny kin ni mingg yumbo ur tuquine kin te ane tuqui segi, nungoqi mune quan nganye yumbo ur tuquine kin yembe wundiny segi, tedi nungoqi God nde si nambu yequ tuqui segi.”

Jisas ni wute ker mawo kin wand simbe nand

Luk 12:57-59

21 Jisas ni mune simbe nand nari, “Nungoqi wand ven asi nungoqi nuqo simbe mindiny kin te wutungu pre. Ni mari, ‘Nu wute ghamb riti wayequ. Muq wuti iri no wuti aye iri ni nati, tedi ni kot sunyi pe no.’

[Kis 20:13]

22 Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti tughe ni kimand ker nuang, tedi ni kot sunyi pe no. Di wuti tughe ni kimand wand aru nindig, tedi ni no kaunsil mingg yumbui te nuqond. Di wuti tughe ni kimand simbe nindig nari, ‘Nu jebo gad iri,’ tedi ni wase wute brequ ye mo kin tende no. ^{▼▼(5:22) Buk ninge yabe kin riri, “Wuti tughe ni wuti aye nge nde nandi kin te ni wand puate segi ker nuang, tedi ni kot pe no.”}

23 “Pugri bu nu yumbo God gueg ningg kuare alta pe guadi, muq nu nei guab nu nimand tequ wand ninge rise, 24 te nu yumbo alta pe tumone si ghare ris. Di nu yo nimand tequ wand teti wawo pre, muqdi nu mune ghandi yumbo te God yeng.

25 “Pugri bu wuti iri nu kotim naind, muq tequ nyinge ware kot sunyi pe wo ningg, ate buid ghap ei nungoqi tequ ngimine wand te teti wawo. Eti wuti te nu jas nde si pe ni ghondo, di jas oyi polis nde si pe ni ghondo, di polis oyi meti ghowi taq maimb. 26 Nge nungoqi nganyene simbe guduq, eti nu taq pune yeru ruso ruso wet bidi nu manyi mew kin te ane tuquine tedi pre.”

Wute ngam kin wute aye ane rise kin wand

27 Jisas ni mune simbe nand, “Nungoqi wutungu ni yabene simbe mand mari, ‘Nu ngam kin ane wase wayequ.’

[Kis 20:14]

28 Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti iri ni nyumbueg ire nundoq, muq ni nyumbueg tende nei vise, wuti te ni umbo pe nyumbueg te teri rise pre. 29 Pudi nu rar si tuan pe opu kin te yumbo ur brequ yembe wundiny, tedi bi waq meraq wuso. Nu ghimbi puch ire ir wuso kin te musoq yuwon, pudi ni mandi nu ghimbi quanene wase pe memare riwo te quan nganye brequ. 30 Di nu si si tuan pe opu kin ni yumbo ur brequ gud, tedi di ghawo meghare kuso. Nu ghimbi puch irene ir viso kin te musoq yuwon, pudi nu ghimbi quanene wase pe viso te quan nganye brequ.”

Jisas ni wute ngam puaq mand ye te ningg simbe nand

Mak 10:1-12; Luk 16:18

31 Ni simbe nand nari, “Nungoqi wutungu God ningg buk wuri, ‘Wuti tughe ni ngam puaq nindiq, ate nyumo raqe ire ni ngam puaq nindiq kin te kin ningg ur nindiq new.’

[Lo 24:1]

32 Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti iri ni ngam quayi aye wand weng segi pu ni puaq nindiq, di ni puq nen bu nyumbueg te ngam kin lo gure waq. Te pugri ni quayi aye wutanyi bu ni ngimne nyumbueg kin pugri wus. Di quayi aye ni nitaqi kin te mune ngam kin lo gurene nuaq.”

Nungoqi yumbo ninge pe wand gre weny wayequ

33 Jisas ni wand aye mune simbe nand nari, “Wand aye nuqo ni ritevi di nungoqi simbe runduq wutungu pre kin te pugri, ‘Nungoqi Yumbui nde rar pe wand ninge taq wamb, tedi nungoqi wand gure wawo wayequ. Yumbui nde rar pe wand taq wamb kin te kin pugrine ei puq wen.’

[Wkp 19:12]

34 Pudi nge nganyene simbe gad, nungoqi yumbo ninge pe wand ire gre weny wayequ. Nungoqi nginy tu wam tende pe wand ire gre weny wayequ, te pugri nginy tu wam te God ni sia king. 35 Nungoqi wand ire qi pe gre weny wayequ, te pugri qi te God ni nyinge ni viyo kin. Nungoqi Jerusalem nde wand ire gre weny wayequ, te pugri Jerusalem te king yumbui ni tiqe. 36 Di nungoqi nde ngawu pe wand ire gre weny wayequ, te pugri nungoqi nde ngawu pe yu iri puq yeng quem namb o quari namb tuqui segi. 37 Nungoqi ngiq wand ate ngiqne wand, nungoqi segi puq wand ate segine puq wand. Nungoqi wand te gre weny ningg di wand aye wawo righe kin te Satan ninde pu vindi.”

Nungoqi non veri sabi wundim

Luk 6:27-31

38 Jisas ni pugri puq nand, “Nungoqi wutungu asi pugri puq mand, ‘Wuti iri ni wuti aye iri rar cheiq niping, ate nungoqi oyi mune wuti te rar cheiqne wuping. Wuti iri ni wuti aye iri sawo paqe nuang, ate nungoqi oyi mune wuti te sawo paqene wang.’

[Kis 21:24]

39 Pudi nge nungoqi simbe guduq, wuti iri nungoqi unje nupuqu, nungoqi oyi ni unje waip wayequ. Muq wuti iri nungoqi kowisambe si nganye pe opu kin dang nunduq, te piyi rar wuqoind opu gri mune dangne nunduq. ^{▼▼(5:39) Wute Juda kin ni yumbo ur pugri. Wuti iri, ni wuti aye quan nganye ker nuang, tedi ni si dobu gri rong si nganye pe opu kin dang nindig.} 40 Di wuti iri nu kot pe nitanyi no di jas simbe nindig ei nu siot te ni neti nowi ningg, tedi nu saket te anene ni yeng ei oghi. 41 Di wuti iri ni nari nu tami rang yo 1 kilomita, ate nu rang yo 2 kilomita. 42 Muq wuti iri nu yumbo ninge ningg sang nupuw, te nu yumbo yeng. Muq wuti iri nu yumbo niraw no di otiwo mune nare nandi ningg nari, te nu si rang nare no.”

Jisas ni veri yawo putom ningg wand simbe nand

Luk 6:32-36

43 Jisas ni mune wand simbe nand nari, “Asi nungoqi simbe munduq mari, ‘Nu wute aye nunde tumo ris kin te yawo rany righe, di veri te yambu reny.’

[Wkp 19:18]

44 Pudi nge nungoqi simbe guduq, nungoqi veri yawo wurany righe, di nungoqi God pengu wundig ei ni wuti nungoqi unje nupuqu mai isis neuq kin te yuwon nuang. 45 Te ei nungoqi God nungoqi nuyi wam nas ye ni ningg wo. Te pugri ni nari wute brequ ye di oghi ye ane tende nginy neyi, di ni nari wute tuquine ris ye di wute brequ ye ane tende wuye wundi. 46 Nungoqi wute yawo rirauq righe kin tene yawo wurany righe, tedi pughe gri ei God ni nungoqi yumbo wam nuauq rise kin te wateri? Wute takis materi kin ni pugri qa puq men ye. 47 Di nungoqi nimand tene chumbuai kin wand wem, tedi nungoqi yumbo ur te oghi nganye segi. Juda segi kin ni pugri qa puq ren ye. 48 Pugri bu nungoqi yuwon nganye ei was. Nungoqi nuyi wam nas kin ni quan nganye yuwon nas, te kin pugrine nungoqi mune yuwon nganye ei was.”